Παιδαγωγική του θεάτρου V: Η Ψυχοπαιδαγωγική της Διδακτικής του Θεάτρου στην Εκπαίδευση

Κωδικός μαθήματος
34ΕΧ014
Μονάδες ECTS
5
Εξάμηνο
Εξάμηνο ΣΤ ή Η
Κατηγορία μαθήματος
Διδάσκων καθηγητής

Δημήτρης Δημητριάδης

Περιγραφή μαθήματος
ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Στόχοι: Το μάθημα έχει τόσο θεωρητικό όσο και πρακτικό χαρακτήρα ώστε οι φοιτητές/τριες να αντιληφθούν τη συμβολή των θεωριών της εκπαιδευτικής ψυχολογίας στη διαμόρφωση του θεωρητικού και του πρακτικού πλαισίου της διδακτικής του θεάτρου Μέσα από τη διδασκαλία του μαθήματος ο φοιτητής θα κατανοήσει το περιεχόμενο, τη δομή και τον στόχο της διδακτικής του θεάτρου, σύμφωνα με τις αρχές της ψυχοπαιδαγωγικής, στην προσχολική, πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επίσης, το μάθημα επικεντρώνεται στην εφαρμογή των ψυχοπαιδαγωγικών προσεγγίσεων στην πράξη, με στόχο τον ορθό σχεδιασμό και την αξιολόγηση των θεατρικών βιωματικών εργαστηρίων, καθώς και τον τρόπο διαχείρισης της σχολικής τάξης μέσω θεατροπαιδαγωγικών εργαστηρίων αξιολογώντας και αντιμετωπίζοντας δυσκολίες όπως σχολικός εκφοβισμός, παραβατική συμπεριφορά, συγκρούσεις εντός σχολικής τάξης, μη διαχείριση του θυμού, πένθος, καθώς και θέματα συμπερίληψης. 
Μαθησιακά Αποτελέσματα: 
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα είναι σε θέση:
Να μπορούν να διακρίνουν τις βασικές έννοιες της ψυχοπαιδαγωγικής για τη διδασκαλία του θεάτρου στην εκπαίδευση.
•    Να κατανοήσουν τον τρόπο μα τον οποίο οι αρχές της εκπαιδευτικής ψυχολογίας συμβάλουν στη διαμόρφωση, τόσο της θεωρίας όσο και της εφαρμογής της διδακτικής του θεάτρου. 
•     Να γνωρίζουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της νοητικής, συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξης στα παιδιά της προσχολικής, σχολικής και εφηβικής ηλικίας.
•    Να αναγνωρίζουν τις αποκλίνουσες συμπεριφορές στη σχολική τάξη όπως εκδηλώνονται σε ασκήσεις θεατροπαιδαγωγικών εργαστηρίων, να κατανοούν τα πιθανά αίτιά τους και να μπορούν να εφαρμόσουν θεατρικές τεχνικές για τη διαχείριση της σχολικής τάξης και την αντιμετώπιση παρεμβατικών συμπεριφορών
•    Να γνωρίζουν τις δεξιότητες του εμψυχωτή-θεατροπαιδαγωγού όπως διαμορφώνονται από τις ψυχοπαιδαγωγικές θεωρίες, διαμορφώνοντας τους εαυτούς τους ως εμψυχωτές μέσα από τα βιωματικά εργαστήρια. 
•    Να εφαρμόζουν στην πράξη τη μέθοδο της διαμορφωτικής αξιολόγησης στο μάθημα της θεατρικής αγωγής, με βάση διαφορετικά κριτήρια κάθε φορά με στόχο τον αναστοχασμό, την τελική αξιολόγηση των μαθητών ως προς την επίτευξη των στόχων και την ανατροφοδότηση για το σχεδιασμό των επόμενων εργατηρίων. 
•    Να κατέχουν ατομικές δεξιότητες θεατρικής έκφρασης μέσω του σώματος και της φωνής τους
 

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ

 •    Αυτόνομη εργασία
•    Ομαδική εργασία
•    Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
•    Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
•    Λήψη αποφάσεων
•    Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
•    Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
•    Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
•    Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον
 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Οι δεκατρείς εισηγήσεις χωρίζονται σε τρείς βασικές ενότητες. Στην πρώτη ενότητα πραγματοποιείται επεξήγηση των όρων της παιδαγωγικής, της ψυχοπαιδαγωγικής και τους τρόπου που ψυχολογικές και ψυχοδυναμικές θεωρίες συνδέονται με τη θεατρική επιτέλεση ως καλλιτεχνική και παιδαγωγική δραστηριότητα, εστιάζοντας σε μορφές θεάτρου, ψυχοθεραπείας ή παιδαγωγικής τεχνικής στα οποία συγκλίνει η παιδαγωγική ψυχολογία με έμφαση στην παιδαγωγική πράξη. Εν συντομία υπάρχει αναφορά σε διαφορετικές μορφές θεάτρου ή ψυχοθεραπείας όπως η δραματοθεραπεία, το ψυχόδραμα, το θεραπευτικό θέατρο και η παιγνιδοθεραπεία. Στη δεύτερη ενότητα αναφέρονται εν συντομία σημαντικές θεωρίες μέθησης που επηρέασαν την παιδαγωγική πράξη εστιάζοντας στις γνωστικές και κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες αλλά και στην επίδραση των νευροεπιτημών στην παιδαγωγική πράξη, υπάρχει εν συντομία αναφορά στον τρόπο που το θέατρο στην εκπαίδευση βοηθάει στην αλάπλευρη ανάπτυξη των παιδιών με βάση αρχές αναπτυξιακής ψυχολογίας και γίενται αναφορά στη θεωρία των κινήτρων και των τρόπων που τα θεατροπαιδαγωγικ΄εργαστήρια λειτουργούν ως κίνητρο μάθησης. Στην τελευταία ενότητα οι φοιτητές/τριες διαπραγματέυονται τρόπους διαχείρισης σχολικής τάξης και έρχοντα σε επαφή με τεχνικές όπως δημιουργία ρόλων με κάρτες, εικατικές δημιουργίες και εμψύχωσης, ασκήσεις θεατιρκού αυτοσχεδιασμού σε ομάδες και ζευγάρια, τεχνικές του θεάτρου του καταπιεσμένου για εμ΄ψυχωση ομάδων και τεχνική ουδέτερης μάσκας. Κατανοούν πως μέσω αυτών των τεχνικών μπορούν να ξιολογήσουν και να διαπραγματευτούν προβλήματα στη σχολική τάξη όπως διαχείριση θυμού, σχολική βία και παρεμβαιτκή συμπεριφορά, διαχείριση κρίσεων (πένθος), διαχείριση συγκρούσεων, ΔΕΠΥ και θέματα συμπερίληψης με έμφαση στην πλευρά του παιδαγωγού και όχι του ψυχολόγου. Τα θέματα αυτά οι φοιτητές/τριες τα κατανοούν μέσω  θεωρητικής ανα΄πτυξης και πρακτικών ασκήσεων.

Πρώτη Ενότητα
1. Εννοιολόγηση του τομέα της Ψυχοπαιδαγωγικής. Πεδία σύγκλισης της εκπαιδευτικής ψυχολογίας με τη θεατροπαιδαγωγική
2. Η αισθητική απόσταση και ο σκηνικός χώρος ως μεταβατικός και ασφαλής χώρος διαπραγμάτευσης βιωμάτων
3. Το παιχνίδι ως μέσο ανάπτυξης και θεραπείες και πως συναντιέται με το θέατρο στην εκπαίδευση
4. Πεδία συνάντησης των θεωριών της ψυχοπαιδαγωγικής με το θέατρο στην εκπαίδευση 1: Είδη ψυχανάλυσης και ψυχοθεραπείας που εντάσσουν το θέατρο ως ψυχοθεραπευτικό μέσο (δραματοθεραπεία, παιγνιοθεραπεία, ψυχόδραμα, θεραπευτικό θέατρο όπως εφαρμόστηκε σε ψυχιατρικές κλινικές και θεραπευτικό θέατρο) και είδη εφαρμοσμένου θεάτρου (applied theatre)
5. Πεδία συνάντησης των θεωριών της ψυχοπαιδαγωγικής με το θέατρο στην εκπαίδευση 2: Το θέατρο και το δράμα στην εκπαίδευση, γνωστικές και κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης και θεωρίες νευροεπιστημών
Δεύτερη Ενότητα
6. Τομείς ανάπτυξης του παιδιού μέσω του θεάτρου στην εκπαίδευση
7. Η διδακτική του θεάτρου σύμφωνα με την ανάπτυξη του παιδιού κατά την προσχολική ηλικία
8. Η διδακτική του θεάτρου σύμφωνα με την ανάπτυξη του παιδιού κατά την σχολική ηλικία (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση)
9. Θεωρία κινήτρων και θεατροπαιδαγωγικές εφαρμογές
Τρίτη Ενότητα
10. Η θεραπευτική διάσταση των παραμυθιών. Θεατροπαιδαγωγική αξιοποίηση
11. Διαχείριση σχολικής τάξης 1 (Αποκλίνουσες συμπεριφορές-Διαχείρισης συγκρούσεων, Διαχείριση Πένθους)
12. Διαχείριση σχολικής τάξης 2 (Σχολικός Εκφοβισμός, Δεπυ, Μοντέλα Συμπερίληψης)
13. Παρουσίαση Προγραμμάτων με στόχους που σχετίζοτέζονται με τη διαχείριση σχολικής τάξης

 

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Δραστηριότητα
Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου

Διαλέξεις

20

Διαδραστική διδασκαλία

15

Θεατρικό Εργαστήριο

20

Καλλιτεχνική δημιουργία

30

Αυτοτελής μελέτη

40

Σύνολο Μαθήματος 

125

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Διαμορφωτική αξιολόγηση (50 %) που περιλαμβάνει:
-    Ατομική ανταπόκριση με το σώμα και τη φωνή στην αυτοσχέδια θεατρική έκφραση
-    Ατομική ανταπόκριση στη δημιουργία ομαδικού θεατρικού δρώμενου
•    Γραπτή τελική εξέταση (50%) που περιλαμβάνει:
- Ερωτήσεις Σύντομης Απάντησης
 

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Eggen, P. & Kauchak, D (μτφρ. Κ. Λυκιτσακου & Α Μπακοπούλου) (2017). Εκπαιδευτική Ψυχολογία. Αθήνα: Κριτική
Goodman, G.S. (2010). Educational psychology reader: the art and science of how people learn. New York: Peter Lang.
•    Kempe, A. (2005). Εκπαιδευτικό δράμα και ειδικές ανάγκες: Ένα εγχειρίδιο για δασκάλους σε γενικά και ειδικά σχολεία. Αθήνα: Πατάκης.
Kief, J. E. & Casbergue, R. M. (2017). Παιγνιώδης μάθηση & διδκτική. Αθήνα: Gutenberg
Longley,. D. (2012) Εισαγωγή στη δραματοθεραπεία. Αθήνα Παρισιάνος
Λοίζου, Ε. (2021). Το πιαχνίδι στην προσχολική εκπαίδευση. Αθήνα Πεδίο
•    Malott, C.S. (2011). Critical pedagogy and cognition: an introduction to a postformal educational psychology. New York: Springer.
Νασιάκου, Μ. (1982). Η ψυχολογία σήμερα. Τόμος 1ος, Γενική Ψυχολογία, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα
• Ormrod, J.E. (2011). Educational psychology: developing learners. Boston: Pearson/Allyn and Bacon Publishers.
•    Rubie-Davies, C. (2011). Educational psychology: concepts, research and challenges. Routledge, New York.
Ρομπερσον, Κ. & Ρόμπερσον, Τ. (2018). Δραματοθεραπεία: ψυχοθεραπευτική παρέμβαση για παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Αθήνα: Το Έρμα
Ρομπερσον, Τ. (2017) . Παιγνιοθεραπεία: Ψυχοθεραπευτική παρέμβαση για παιδιά και εφήβους Τ2. Αθήνα: Το Έρμα
Ρομπερσον, Τ. (2020) . Παιγνι9οθεραπεία: Ψυχοθεραπευτική παρέμβαση για παιδιά και εφήβους Τ1&Τ3. Αθήνα: Το Έρμα
•    Slavin, R. (2007). Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Θεωρία και πράξη. Αθήνα: Μεταίχμιο.
•    Slavin, R.E. (2007). Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Θεωρία και Πράξη. Αθήνα: Μεταίχμιο.
•    Sockol, K. (1987). Creative drama: enhancing self-concepts and learning. Minneapolis, MN : Educational Media Corp.
•    White, F., Hayes, B. & Livesey D. (2009). Developmental psychology: from infancy to adulthood. Frenchs Forest, N.S.W. : Pearson Australia.
•    Woolfolk, A. (2007). Εκπαιδευτική Ψυχολογία. Αθήνα: Έλλην.
•    Woolfolk, A.Ε. (2007). Educational psychology: active learning. Boston: Pearson/Allyn and Bacon Publishers.
•    Woolfson, L.M. (2011). Educational psychology: the impact of psychological research on education. New York: Pearson.
•    Αναστασοπούλου, Ε. (2010). Θεατρικό παιχνίδι και διαπολιτισμική αγωγή: Μια συνάντηση με τον
«άλλο» στον χώρο και στη ζωή. Λάρισα: Γραμμικό.
•    Γεωργίου, Μ. (2007). Η συμβουλευτική - επαγγελματικός προσανατολισμός στο χώρο του σχολείου και ο ρόλος της θεατρικής αγωγής : Ανάπτυξη εαυτογνωσίας - εαυτοαντίληψης μέσα από τη θεατρική αγωγή στο σχολείο. Αθήνα: Παναγόπουλος.
•    Δήμου, Γ. (2008). Εκπαιδευτική Ψυχολογία. Αθήνα: Gutenberg.
•    Διαμαντόπουλος, Π. (2002). Σχολική παιδαγωγική. Αθήνα: Παπαζήσης.
•    Ζώνιου, Χ. & Μποέμη, Ν. (2013). Αριάδνη. Τέχνες και διαπολιτισμική προσαρμογή. Αθήνα: Γρηγόρη Χριστίνα.
Lahad, M. (2012). Six part story revisited. The" BASIC Ph" Model of Coping and Resiliency: Theory, Research and Cross-Cultural Application, 47.
Μαλαφάντης, Κ. Δ. (2014). Παραμύθι και Δημιουργικότητα του παιδιού. ΚΕΙΜΕΝΑ για την έρευνα, τη θεωρία, την κριτική και τη διδακτική της Παιδικής και Εφηβικής Λογοτεχνίας
•    Μάνος, Κ. (1991). Παιδαγωγική Ψυχολογία: Ψυχοπαιδαγωγική. Αθήνα: Γρηγόρης.
•    Μάνος, Κ. (1997). Ψυχολογία του εφήβου: Εξελικτική ψυχολογία. Αθήνα: Γρηγόρης.
Νασιάκου, Μ. (1982). Η ψυχολογία σήμερα. Τόμος 1ος, Γενική Ψυχολογία, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα
•    Παπαδόπουλος, Σ. (2010). Παιδαγωγική του Θεάτρου. Αθήνα: Ιδιωτική έκδοση.
•    Σβορώνου-Ζωγράφου, Α. (2006). Ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση της διδασκαλίας: Για νηπιαγωγούς, δασκάλους, καθηγητές. Αθήνα: Ένωση Ελλήνων Φυσικών.
Σοφολόγη, Μ. & Κουγουμτζής, Γ. Α (2021). Στρατηγικές διαχείρισης κρίσεων. Αθήνα: Γρηγόρη
Σούμπερτ, Μ (2020). Ήταν κάποτε. Αθήνα: Παρισιάνος
Φράγκου Χ Π (2006). Ψυχοπαιδαγωγική: θέματα παιδαγωγικής ψυχολογίας παιδείας διδακτικής και μάθησης
Χατζηχρήστου, Χ Γ (2011). Σχολική Ψυχολογία. Αθήνα: Τυπωθήτω

 

URL ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ECLASS

https://eclass.uop.gr/courses/3740/

Μαθήματα Εξαμήνου